De steenkoolcentrale in Langerlo die German Pellets wil ombouwen tot een biomassacentrale, kampt met hevige problemen. De toekomstige uitbater staat namelijk op het randje van faillissement. Desondanks zal de betwiste centrale, waarvoor 2.25 miljard euro subsidies zijn vrijgemaakt, er uiteindelijk toch komen. Naast het economisch plaatje houdt de centrale ook op ecologisch vlak niet echt steek. YERA zet de feiten op een rij.
Te duur?
German Pellets zou voor de ombouw en uitbating van de biomassacentrale 2.25 miljard euro overheidssteun ontvangen, gespreid over een periode van 10 jaar. Omgerekend komt dat neer op een subsidie van 75 euro per megawattuur (MWh). Om dat cijfer te kaderen kun je het vergelijken met de subsidies voor zonnepanelen. Bij de invoering van de groenestroomcertificaten in 2006 bedroegen deze 450 euro per MWh gedurende een periode van 20 jaar. Sinds 2010 werden deze astronomisch hoge subsidies geleidelijk aan afgebouwd tot ze in 2015 volledig werden afgeschaft. De subsidies voor biomassa lijken daardoor niet enorm hoog, maar gezien de ecologische nadelen die eraan verbonden zijn (zie verder), begrijpen wij niet waarom de bevolking de kosten daarvan zou moeten dragen.
De prijs van pellets, zoals te vinden op de website van German Pellets, is 240 euro per ton of omgerekend: 125 euro per MWh aan geproduceerde elektriciteit. Met een gemiddelde groothandelsprijs voor elektriciteit van minder dan 50 euro per MWh (Belpex), is het al snel duidelijk waar het leeuwendeel van de subsidies naartoe zal gaan: de aankoop van pellets. Als de subsidies na 10 jaar volledig afgelopen zijn, zal de centrale haast zeker de deuren moeten sluiten. De beschikbaarheid van die pellets, afkomstig uit de VS, is gedurende de eerste 10 jaar trouwens ook geen zekerheid. De productie van pellets zet namelijk grote druk op de prijs van hout en daarmee ook op de houtindustrie. Het is daarom mogelijk dat de VS een handelsembargo inroept om de stijgende houtprijs tegen te gaan.
Niet CO2-neutraal
Voor de uitstoot die het transport van de pellets met zich meebrengt, mag je rekenen op 6 gram CO2 per ton en per afgelegde kilometer. Een tripje van Amerika naar Langerlo komt neer op 8000 kilometer, goed voor 25 kg CO2 per MWh elektriciteit opgewekt in de centrale. De productie van de pellets brengt 92 kg per MWh met zich mee. Dat is dus al 117 kg CO2 per MWh nog voor de pellets verbrand worden.
Stel dat je aan het werken bent met houtpellets die op magische wijze zonder uitstoot gemaakt zijn en in Langerlo terecht gekomen zijn. Is de biomassacentrale in dit geval wel CO2-neutraal? Als de pellets gemaakt zijn uit volledige bomen die anders bestemd zijn voor de houtindustrie, dan verhoogt dit de CO2-concentratie in de lucht voor lange tijd. De verbranding van pellets brengt namelijk grote hoeveelheden CO2 in de lucht, vaak zelfs meer dan steenkool. Als men voor elke gekapte boom een andere boom plant, dan doet het nieuwe boompje er erg lang over alvorens het de vrijgekomen CO2 terug uit de lucht haalt. Uit simulaties blijkt zelfs dat gedurende de eerste 50 jaar de (netto) uitstoot van een biomassacentrale op houtpellets hoger is dan die van een steenkoolcentrale, wanneer 70% van de pellets afkomstig is van volledige bomen. Pas daarna nemen de cumulatieve emissies af, en wordt het proces CO2-neutraal.
Het probleem is echter dat we, al in 2050 CO2-neutraal moeten zijn om de klimaatopwarming tegen te gaan. Die 50 jaren van verhoogde CO2-concentratie kunnen we ons dus niet veroorloven
EU 2020 doelstellingen
De Europese Unie heeft aan haar deelstaten opgelegd dat zij een 20% reductie van broeikasgassen moeten realiseren tegen 2020 ten opzichte van het jaar 2005. Daarnaast moet 20% van de energievoorziening bestaan uit hernieuwbare technologieën. Voor België werd dit na correcties een reductie van 15% in emissies en een aandeel van 13% hernieuwbare energie. Als we dit niet kunnen waarmaken, volgen er hoogstwaarschijnlijk sancties.
Om die doelstellingen te behalen zou de biomassacentrale wel zinvol kunnen zijn. Het staat buiten kijf dat de energie van zo’n centrale hernieuwbaar is. En hoewel we eerder aangaven dat de CO2-concentratie voor lange tijd hoger is door deze vorm van biomassa, redeneert men daar in Europa nog anders over. In het ‘Guidance document on Biomass issues in the EU ETS’ vinden we namelijk het volgende terug:
“Source streams of solid biomass and biogases (if not mixed with fossil materials) can always be assumed to have an emission factor of zero.”
Dit is natuurlijk je reinste hypocrisie. Het is betreurenswaardig als deze installatie gesubsidieerd zou worden om aan enkele regeltjes te voldoen en sancties te vermijden, terwijl dit in realiteit op korte termijn het broeikaseffect aanwakkert. Als we de doelstellingen voor 2020 willen halen, kunnen we beter inzetten op windenergie en geothermie. Bij een proefboring van VITO bleek onlangs nog dat een geothermische installatie maar liefst 800 MW zou kunnen genereren.
Duurzame biomassa
Hout van volledige bomen is geen goede kandidaat om te gebruiken als brandstof om elektriciteit op te wekken. Een voorbeeld van een ecologisch verantwoorde biomassacentrale is die van Bee Power in Gent. Zij gebruiken bijvoorbeeld enkel afval zoals zonnebloempitschillen, energiegewassen van gebieden die niet geschikt zijn voor landbouw en andere gecontroleerde duurzame bronnen of afval van de houtindustrie. Ook op vlak van duurzaamheid van biomassa hinkt de Europese legislatuur achterop. Uit het zelfde document:
“At the time of writing this guidance, no sustainability criteria are applicable to solid biomass and gaseous biomass other than biogas for transport purposes.”
De subsidies voor deze biomassacentrale zijn dus niet te rechtvaardigen, ook niet om sancties te vermijden.