Het meest controversiële energieproject ter wereld zal hoogstwaarschijnlijk eind dit jaar afgewerkt worden. Een nieuwe pijpleiding voor aardgas verbindt Duitsland voortaan rechtstreeks met Rusland, de grootste exporteur van aardgas ter wereld. Met deze verbinding heeft Duitsland zich de woede op de hals gehaald van talrijke landen. Ook Donald Trump heeft al meerdere malen gedreigd met sancties als het project niet afgeblazen wordt. Maar wat is er dan toch zo speciaal aan deze pijpleiding?
Waar gaat het eigenlijk over?
Nord Stream 2 is een 1200 kilometer lange pijpleiding die 55 miljard kubieke meter gas per jaar kan vervoeren (ruim drie keer het gasverbruik van België). De pijpleiding loopt door de Oostzee en verbindt de Russische en Duitse havensteden. Duitsland en Rusland zijn het eens dat deze verbinding een stabiele gaslevering garandeert voor de afzienbare toekomst. Het project is gefinancierd door het Russische staatsbedrijf Gazprom en vijf Europese gasbedrijven.
De controverse
Tot nu toe werd aardgas voor West-Europa getransporteerd via pijpleidingen die door Oekraïne en enkele oostelijke EU-lidstaten liepen. Met Nord Stream 2 zal de gasbevoorrading van West-Europa voortaan onafhankelijk zijn van de gasbevoorrading van Oost-Europa. Dat idee zorgt voor angst bij veel Oost-Europese landen, met Oekraïne en Polen op kop, omdat Rusland al vaker aardgas heeft ingezet als politiek wapen. Meermaals al heeft Rusland de gastoevoer naar Oekraïne tijdelijk stopgezet om politieke druk uit te voeren op het land. Nu de West-Europese gasleveringen onafhankelijk worden van de Oost-Europese, wordt er gevreesd dat machtige landen zoals Duitsland en Frankrijk zich niet langer zullen storen aan Rusland wanneer het weer eens met de toevoer naar Oost-Europa ligt te prutsen.
Boze Trump
Trump verwijt Duitsland dan weer dat het met deze pijpleiding nog afhankelijker wordt van Russisch gas. Het energieproject versterkt inderdaad de dominantie van het Russisch staatsbedrijf Gazprom op de Europese energiemarkt. Velen vrezen dat Vladimir Poetin die invloed zal gebruiken om het Europese energiebeleid nog verder naar zijn hand te zetten. Daarnaast had Trump graag gewild dat Europa voortaan Amerikaans gas zou importeren. Sinds de felle opkomst van schaliegas in de Verenigde Staten, exporteert ook Amerika namelijk gas. Ze doen dit in de vorm van LNG (liquified natural gas), wat echter een stuk duurder is dan het gas dat via pijpleidingen uit Rusland wordt geïmporteerd.
Energiewende
Ondanks alle kritiek blijven de Duitse regeringsleiders herhalen dat het energieproject noodzakelijk is om de Duitse doelstellingen te behalen inzake energie en klimaat. Angela Merkel heeft haar kiezers een “Energiewende” beloofd. Op korte termijn moeten zowel kernenergie als kolen verdwijnen uit de energiemix van Duitsland. Om energietekorten te vermijden moet er daarom gezocht worden naar alternatieven. Aangezien hernieuwbare energie slechts een deel van de oplossing kan bieden, rekent de Duitse regering ook op Russisch aardgas om in de toekomstige vraag naar energie te voorzien. Bovendien hebben ook enkele grote chemiebedrijven, onder leiding van BASF, jarenlang gelobbyd bij de Duitse overheid voor goedkoop Russisch gas. De Duitse keuze om aan het energieproject deel te nemen is dus niet onbegrijpelijk, maar blijft wel een doorn in het oog van vele westerse landen.
Nieuw energietijdperk
Vast staat dat de keuzes van de Duitse regering een belangrijke invloed zullen hebben op het uitzicht van het nieuwe energielandschap in Europa. Alleen is nog onzeker hoe het beleid exact zal uitpakken voor de verschillende Europese landen. Langs de ene kant moet er gevreesd worden dat Rusland steeds vaker zal dreigen met het tijdelijk stopzetten van de gastoevoer naar Polen en Oekraïne, de twee landen die sinds de annexatie van de Krim een meer vijandige houding hebben aangenomen tegenover Rusland. Langs de andere kant is er hoop dat het Russische gas de overgang kan vergemakkelijken van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energiebronnen. Hoe dan ook zal Nord Stream 2 een belangrijke rol spelen in het nieuwe energietijdperk in Europa. De toekomst zal uitwijzen wat die rol exact zal zijn.